Hasselt 17/11/83

Aan dhr. Louis Vos
K.A.D.O.C. Katholiek Documentatie en Onderzoekscentrum
Mgr.Ladeuzeplein 21,
B.3000 LEUVEN.

Mijnheer,  

Hierbij ben ik zo vrij zeer persoonlijk U als medeverantwoordelijke in het Kadoc het een en ander te schrijven. We danken U bij voorbaat voor de aandacht en verontschuldigen ons indien dit schrijven wat te lang zou uitvallen.

1) Als oud-kajotter en medewerker van Mr.Cardijn en de toenmalige leiders K.A.J.-J.O.C. in de periode I939-I944 te Brussel en zowat overal te lande wil ik U gelukwensen bij het verschijnen van het Kadoc jaarboek I982 "Cardijn, een mens, een beweging/un homme un mouvement". Bij mijn bezoek aan de Antwerpse Boekenbeurs kon ik het me aanschaffen in de Stand van de Uitgeverij Peeters. Vele zullen U hiervoor dankbaar zijn.

Ik liet reeds enige documentatie en intervieuw's geworden aan Kadoc en vroeger aan het Studie-en documentatiecentrum over de IIe Wereldoorlog (afdeling jongeren-K.A.J.,-J.O.C) en oorlog (Fr .Selleslaghs), Jan Delbroek e.a..

Momenteel werk ik hierin nog samen met Eugéne Coine van Menen: één van de hoofdverantwoordelijken in de actie bij de "Gedeporteerden in de IIe Wereldoorlog".

Persoonlijk was ik, met de zeer vele medewerkers(sters) actief in de dienst H.A.V. (Hulp aan arbeiders in de Vreemde). Een grote groep kajotsters onder leiding van Mej. Leona Gezels, nu sinds lang "ontwikkelingshelpster" in Port-au-Prince (Haiti) stond in voor de briefwisseling op aanduiding van namen en adressen, bezorgen en verzending van kleine pakjes en dan het laatste jaar aan ondergedokenen en noodlijdenden.

Het is belangrijk dat contact houden - en verder zoeken met M.De Wilde en zijn medewerkers. De uitzendingen van de IIde Reeks op de T.V.heeft vele dit duidelijk doen aanvoelen.Gelukkig verschijnen er, na een reeks uitgaven van boeken, brochuren en nota's na de IIe oorlog nu weer opnieuw geschriften omtrent de (V)K.A.J.-J.O.C.werking in het verleden. Voor mij is het belangrijk b.v. vergelijkingen - of andere inzichten te zoeken in uw inleiding "Het maatschappijbeeld van Cardijn tussen de twee Wereldoorlogen" en bepaalde delen van het boek "Onmacht der Verdeelden" van Griet Van Haver.

In die zin was de tussenkomst van Prof. Fransen (VUB) in het afsluitingsdebat van de Reeks "De Nieuwe Orde" wel goed waarin hij wees op de noodzaak in het onderwijs bepaalde termen-woorden, die gangbaar gebruikt werden vóór wereldoorlog II en tijdens de bezetting (te verduidelijken). Bij de 4de Reeks  "De Collaboratie"en de 5de reeks "Het Verzet" mogen we ons niet laten verassen. Voor deze laatste reeks konden we reeds 'n kleine inbreng doen de bemerkingen bij de 3de en 4de uitzending van de Nieuwe Orde "De Nieuwe Orde en de Katholieken" waren in grote mate terecht. Bij de tweede uitzending werd er een aanvulling over Cardijn en Haulot in de gevangenis van St-Gillis in juni 42 voorgelezen.Wel stelde ik me vragen rond de begeleiding van de wetenschappelijke commissie (Historici). Sommige moesten toch beter weten over de uitzending deel 3 (en ook 4) van de N.O. De gesprekken met Staatsminister De Schrijven en  Mr.Demunck (schoonbroer van H. De Man) waren zeer leerzaam.

Om even terug te komen op het Jaarboek 82 van Kadoc wil ik vragen of Kadoc of iemand anders 'n hoofdstuk kan neerschrijven "Cardijn in (of tijdens) de twee wereldoorlog."

Hij was voor de K.A.J.-J.O.C.en vele katholieke organisatie's en anderen (al moest heel veel in het verdoken gebeuren "een merkwaardig man, in deze bijzondere oorlogs-en bezettingsomstandigheden een bijzonder man"

Doortastend, maar waar het paste voorzichtig; door ervaring .Zijn dagelijkse eucharistieviering in de kapel van de Paleizenstraat,90,en daarna samen aan de sobere kof fietafel,met een korte uitwisseling van gedachten. (Voorzover ik mij kan herinneren met H.Magnus (overgetelijke persoonlijkheid), Jef  Deschuyfeleer, Victor  Michel, Vincent Foucart, Jean Brock, Malempréé, Marcel Vandewiele, Piet Monbalieu,Wim Mesotten, René Tricot, Jef De Boodt, ikzelf en soms 'n ondergedokene, die 'n hapje kwam mee eten. Nu en dan Jaak Meert en  uf. Siebenaler er bij. Kort en Goed. Maar steeds wederzijdse bekommernis (en deze die er niet konden zijn) en voor het algemeen belang, inzonder (V)K.A.J.-J.0.C.

Zo was,tijdens de mobilisatie sept.39- bezoek soldaten kantonnementen - de oorlog 10  mei s'morgens, de exodus vanuit  het Oosten v.h.land, (vele  langs de  kajotterscentrale Poicarélaan  78  Brussel), naar het Westen en over de Somme (v.n.l. Abbeville-omgeving) naar Rouen en met goederentreinen de 15 tot 35  jarigen naar Zuid-Frankrijk, alle departementen, persoonlijk was ik langs de M.Zee dép.Herault (Montpellier naar Bezier).

De K.A.J.-J.O.C.hebben een bijzondere rol  gespeeld voor de C.R.A.B. (Centre de recrutenient de l'arméé Belge) inzake morele, maar ook  materiele steun, de contactlijsten aan de gemeentehuizen, meerdere transporten van vrachten brieven door de demarcatie-zones van jongeren voor hun gezinnen. Terug in ons land weer opnieuw allerhande  initiatieven voor hulp aan de geteisterde en gewone arbeidersgezinnen.

In de Dienst voor Arbeiders in de Vreemde, de gedeporteerdenen v.n.l. in '43 en 44  de "ondergedokenen" hebben we de ware solidariteit tussen degene die nog  "iets"over hadden of spaarde kunnen ervaren.

Nota's allerhande, Mardijck vanaf  sept.'44, het K.A.J. jubelalbum 85-45, enz. geven hierover uitleg. Na de bevrijding in sept 1944 konden we als ondergedokenen weer vrijuit en met nieuwe initiatieven de "onderlinge hulp" verder uitbouwen. Een ander leven kon beginnen.

2) We vernamen ook dat  er contacten  zijn van Kadoc met het Archief der Kristelijke Sociale Werken Mgr.Broekxplein te Hasselt. Zelf ben ik er jaren reeds partime (om gezondheidredenen) bij betrokken geweest. Dit is zeer belangrijk én mogelijk zal  het dan ook ruimer open kunnen staan o.a. voor studenten die 'n verhandeling over het een of ander punt van Geschiedenis enz. dienen te maken. Dit kon vroeger maar  in beperkte mate.

3) En nu een  persoonlijke noot. Mijn acht kinderen hebben allen, in de gouw, leiding of de bondsleiding van de K.S.A.-V.K.S .J .van  Hasselt-Limburg mede gewerkt. Dit in een tribulente en niet gemakkelijke, maar zeer actieve periode (n.l.1966-1976). Het sociaal engagement is in die periode zeker sterk doorgedrukt geworden, ook in Limburg. In de werking in het algemeen de zogenaamde gemengde werking, bij de sluiting van de mijn van Zwartberg, bezoek- en  stakingen in grote ondernemingen ( Ford e.a.) II .II .II actie, Broederlijk Delen, Pax Christie, mijnwerkerstaking in '70 e.a. Achteraf bekeken zijn sommige initiatieven, en zeker zonder het  onderscheid te maken van het één en ander, bij sommige niet in goede aarde gevallen. Persoonlijk waren m'n vrouw en ikzelf blij dat er met de democratisering van het onderwijs!!! de K.S.A.van 'n meer elitaire groep overgestapt was naar 'n meer volkse en geëngageerde inzet. We ervaren dat men somtijds in geschriften en verslagen (alhier) deze periode wil omzeilen. Het was nochtans een periode  die honderden jongeren aansprak en borrelde van initiatieven allerhande. Waarschijnlijk is het nog zo.

Het "Imagination au pouvoir" van het  Parijs van '68 (ook de diepe grond van Leuven Vl.n vele anderen zaken bij de jongeren zijn hier zeker niet vreemd  aan. Hun sober leven en inzet nu zijn er niet minder om. Het is belangrijk naar de "kern" van  de  zaak (ook de inzet) te  gaan. We werpen de steen naar niemand maar onze ervaring en omgang met het eender welke opvatting leert ons dat er veel goede mensen waren en nog  zijn.

We wensen de huidige K.S.J. het beste en blijven, in de mate van het mogelijke, hoe weinig ook, ten dienst, al zijn we ook geboren vóór de 1ste wereldoorlog.

Limburg met z'n vele (en jonge werklozen) en z'n mijnen met (mogelijk) een donkere toekomst zal alle hulp  goed kunnen gebruiken.Tegen zo'n problemen zijn we alleen maar klein, maar samen machtig. Ik dank U voor uw aandacht en wens Kadoc en al uw medewerkers en alle jongeren-bewegingen het allerbeste.

Robert Hertogen
Oudstrijderslaan, 22
Hasselt